"Παραδοσιακά Έθιμα του Δωδεκαήμερου"

Χριστουγεννιάτικες κάρτες, θεωρούνται αναπόσπαστο κομμάτι των ημερών των Χριστουγέννων. Συνήθως αναγράφουν «Καλά Χριστούγεννα», «Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος» και αποτελούν ένα τρόπο επικοινωνίας και ανταλλαγής ευχών μεταξύ των ανθρώπων. Απεικονίζουν ως επί τω πλείστων τον Άγιο Βασίλη, Χριστουγεννιάτικα δέντρα, Αγγελάκια κ.α. Είναι ένα ξενόφερτο στην χώρα μας έθιμο και αποτελεί αγγλική επινόηση. Πατέρας της χριστουγεννιάτικης κάρτας θεωρείται ο Γουίλιαμ Έντλεϊ, ο οποίος είναι και ο σχεδιαστής της πρώτης χριστουγεννιάτικης κάρτας το 1842.Στην Ελλάδα η διακίνηση των χριστουγεννιάτικων καρτών ξεκίνησε στις αρχές του 20^ου αιώνα, από Έλληνες μετανάστες στην Αμερική και την Αυστραλία.

 Η χριστουγεννιάτικη γαλοπούλα, είναι έθιμο που υιοθετήσαμε και στην χώρα μας από το Μεξικό. Η παράδοση αυτή του Μεξικό έφτασε στην υπόλοιπη Ευρώπη το 1824. Παλαιότερα στην χώρα μας συνήθιζαν την μέρα των Χριστουγέννων να μαγειρεύουν για το εορταστικό τραπέζι κοτόσουπα. Η κοτόσουπα διατηρείται ακόμα σαν έθιμο κυρίως σε κάποιες ορεινές περιοχές της Θεσσαλίας. Σήμερα οι νοικοκυρές μαγειρεύουν ξεχωριστά την γαλοπούλα για την μέρα των Χριστουγέννων, βάζοντας γέμιση με ρύζι, κουκουνάρι, σταφίδες και κάστανα.

 

Άι Βασίλης

 Η σημερινή μορφή του Άι Βασίλη (του χοντρού γεράκου, ντυμένου με γούνα, που έχει έλκηθρο κλπ.) έγινε δημοφιλής με το ποίημα «A Visit from St. Nicholas» που δημοσιεύτηκε το 1823. Η οπτικοποιημένη εκδοχή πρωτοεμφανίστηκε στο περιοδικό Harper’s Weekly το 1863. Συμμετοχή στην δημοφιλία είχε και το παιδικό βιβλίο The Life and Adventures of Santa Claus του 1902. Η White Rock Beverages ήταν μια εταιρία αναψυκτικών που τον χρησιμοποίησε το 1915 για να πουλήσει μεταλικό νερό, και το 1923 τζίντζερ-έηλ. Το 1931 η γνωστή αμερικάνικη εταιρεία αναψυκτικών Coca-Cola παρουσίασε τον Αϊ-Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα τα προϊόντα της εταιρείας στα χρώματα βεβαίως εκείνης. Η διαφήμιση δε αυτή υπήρξε εμπορικά τόσο επιτυχής που έμελλε να γίνει σήμα δημοτικότητάς της ανά τον κόσμο. Η μακρόχρονη χρήση του σε διαφημίσεις της Coca-Cola παγίωσε την εμφάνισή του και ειδικά τα κόκκινα ρούχα, αλλά οπωσδήποτε δεν ήταν δική της εφεύρεση.

 Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς ο Άγιος Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία που αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και που θεωρείται στη παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Βασίλειος ήταν ψηλόλιγνος, με μαύρα μάτια και γένια. Ακόμη και ο Άγιος Νικόλαος στην Ορθόδοξη παράδοση αγιογραφείται ως ισχνός ασπρογένης γέροντας. Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε την 1 Ιανουαρίου του 379. Αυτή η ημερομηνία, ημέρα θανάτου του, διατηρούμενη στη παράδοση, θεωρήθηκε (πρώτα) απ΄ όλους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά. Τα κάλαντα Πρωτοχρονιάς πέρα από τα παινέματα κύριο πρόσωπο είναι ακριβώς ο Μέγας Βασίλειος για το έργο του οποίου γίνεται υπενθύμιση στον σπιτονοικοκύρη ώστε να επαναλάβει επ΄ ωφελεία βεβαίως των παιδιών που ψάλλουν αυτά.

Στη Δύση το πρόσωπο του Αγίου Βασιλείου έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί έχουν προσθέσει στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του Βορρά, μεγάλες κάλτσες κλπ) μια κουλτούρα που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα. Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή αυτή φαίνεται να πέρασε περίπου στη δεκαετία του 1950-1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό από τους "συγγενείς" μετανάστες που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον "Δυτικό" Άϊ-Βασίλη.