Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2012

ΜΑΘΑΙΝΩ ΠΡΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΩΝΤΑΣ

ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΣΚΟ ΛΑΧΑΝΑ ΚΑΙ ΧΑΧΑΝΑ 2 ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΠΡΟΣΟΧΗΣ



Τι είναι το περίφημο σύνδρομο υπερκινητικότητας; Ποιά παιδιά αφορά, ποιά είναι τα χαρακτηριστικά του; Πώς επηρεάζει τις μαθησιακές ικανότητες των παιδιών και ποιά είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση;

Το σύνδρομο του υπερκινητικού παιδιού είναι μια αναπτυξιακή ιδιαιτερότητα, που επηρεάζει άμεσα την μάθηση. Ένα ποσοστό 5-7% των αγοριών και 3% των κοριτσιών παρουσιάζουν απροσεξία με ή δίχως εμφανή υπερκινητικότητα. Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αυτή η κατάσταση αποτελεί και μαθησιακή δυσκολία (όχι βεβαίως Ειδική), καθώς είναι ευκολονόητο πως ένα παιδί που δεν συγκεντρώνεται έχει κατά κανόνα πεσμένη σχολική επίδοση.

Γνωρίσματα της ΔΕΠ-Υ
Στην Ελλάδα οι ειδικοί κάνουν λόγο για Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Αυτό σημαίνει ότι το παιδί παρουσιάζει τρία γνωρίσματα: απροσεξία, υπερδραστηριότητα και παρορμητικότητα. Ας τα περιγράψουμε εν συντομία.
Το πιο ενδιαφέρον γνώρισμα των παιδιών αυτών είναι η παρορμητικότητα: είναι παιδιά βιαστικά, ανυπόμονα, έχουν ξαφνικούς και έντονους θυμούς (που ξεθυμαίνουν πολύ γρήγορα), παιδιά που πετάγονται στην τάξη, δυσκολεύονται να κάνουν ησυχία, θέλουν να παίζουν όλη την ώρα, απαντούν χωρίς πολλή σκέψη (πολλές φορές χωρίς να έχουν καταλάβει καλά την ερώτηση), παίρνουν βιαστικές αποφάσεις και κάνουν επιπόλαιες επιλογές, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν κανόνες συμπεριφοράς ή παιχνιδιού, δυσκολεύονται να κρατάνε πρόγραμμα. Δεν έχουν υπομονή να κάθονται σ' ένα μέρος, δεν μπορούν να είναι συγκεντρωμένα για πάνω από λίγα λεπτά (ή και δευτερόλεπτα).
Απροσεξία σημαίνει πως είναι πολύ συχνά αφηρημένα, δεν ακούν το όνομά τους όταν τα φωνάζουν, κάνουν ορθογραφικά λάθη ενώ γνωρίζουν τους κανόνες, ξεχνούν τα πράγματά τους, δεν θυμούνται πολύ καλά τι έγινε ή τι ειπώθηκε πριν από λίγο. Πράγματα που ακούνε ή βλέπουν ή θυμούνται, τα κάνουν να αποσπώνται από τη μελέτη ή από το παιχνίδι και να στρέφουν την προσοχή τους αλλού.
Η υπερδραστηριότητα είναι αυτό που κάνει τα παιδιά να έχουν την υπερκινητική εικόνα. Δεν κουράζονται να παίζουν και να τρέχουν, οι κινήσεις τους είναι γρήγορες και άτσαλες, κάνουν ζημιές κατά λάθος, έχουν μεγάλη περιέργεια και ψάχνουν το χώρο ή πειράζουν τα πράγματα που βλέπουν. Μπορεί να σκαρφαλώνουν σε επικίνδυνα μέρη, δεν έχουν επαρκή αίσθηση κινδύνου. Είναι εύθυμα, φλύαρα, κατά κάποιον τρόπο ανώριμα («πολύ παιδιά»), μετανιώνουν για τα λάθη τους, αλλά τα επαναλαμβάνουν, γιατί η παρορμητικότητά τους τα κάνει να ενεργούν προτού σκεφθούν.

Αιτίες ΔΕΠ-Υ
Αιτία για όλη αυτή τη σύνθετη εικόνα είναι ο γενετικός προγραμματισμός του παιδιού. Σχεδόν πάντα υπάρχουν και άλλοι συγγενείς στην ευρύτερη οικογένεια που έχουν ιστορικό «πολύ ζωηρού παιδιού» ή «είναι αφηρημένοι».
Αυτός ο γενετικός προγραμματισμός κάνει τις λεγόμενες «επιτελικές λειτουργίες» του εγκεφάλου να ωριμάζουν αργά, περίπου 10 χρόνια αργότερα από το αναμενόμενο. Έτσι, ενώ όλοι περιμένουν ότι ένα παιδί 4 ετών θα συμμορφώνεται αρκετά εύκολα και θα είναι αρκετά προσεκτικό, στα υπερκινητικά ή απρόσεκτα παιδιά βλέπουμε πως η συμπεριφορά τους δεν «ωριμάζει», πρέπει ακόμη να τα κυνηγάμε γιατί «δεν ακούνε». Αυτό μπορεί να συνεχιστεί λίγο ως πολύ μέχρι την προχωρημένη εφηβεία.
Σε ηλικία Λυκείου τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά έχουν πια αλλάξει πολύ, τα χαρακτηριστικά της απροσεξίας και της υπερδραστηριότητας δεν είναι πολύ έντονα. Αυτό οφείλεται στη θετική επίδραση που έχουν οι ορμονικές αλλαγές στην ωρίμανση των εγκεφαλικών λειτουργιών.

ΔΕΠ-Υ και εγκεφαλικές λειτουργίες
Οι επιτελικές (ή εκτελεστικές) λειτουργίες του εγκεφάλου μάς επιτρέπουν να σκεφτούμε προτού πράξουμε κάτι. Η απροσεξία/υπερκινητικότητα δεν δίνει αυτόν το χρόνο στα παιδιά, γι' αυτό κάνουν τόσες λαθεμένες κινήσεις ή πράξεις.
Επίσης μας επιτρέπουν να βάλουμε σε τάξη, να οργανώσουμε τις δουλειές μας και τις γνώσεις μας. Επειδή αυτό δεν μπορούν να το κάνουν τα απρόσεκτα/υπερκινητικά παιδιά όσο πρέπει, οι γνώσεις τους είναι «χύμα», δίνουν τυχαίες απαντήσεις, γράφουν μέτρια ως κακά τεστ.
Τέλος, οι επιτελικές λειτουργίες μάς επιτρέπουν να «κατεβάζουμε διακόπτες» όποτε θέλουμε να συγκεντρωθούμε, αδιαφορώντας για το τι συμβαίνει γύρω.  Αντίθετα, τα παιδιά αυτά την ώρα της μελέτης σκέφτονται κι άλλα πράγματα, με αποτέλεσμα να ξεχνιούνται, και δίνουν σημασία σε ήχους που ακούγονται (κουδούνια, φωνές, τηλεόραση, θόρυβοι από το δρόμο) με αποτέλεσμα να αποσπώνται από τη δουλειά τους.

Συνέπειες στη συμπεριφορά
Δυστυχώς, όπως είναι λογικό, η συμπεριφορά των παιδιών με αυτές τις ιδιαιτερότητες αναγκάζει τους γονείς να αντιδρούν άσχημα επειδή κουράζονται μαζί τους. Έτσι, είναι πολύ μαλωμένα και αυτό τα κάνει να νιώθουν ενοχές και να είναι πεπεισμένα πως δεν μπορούν να διορθωθούν και να ευχαριστήσουν τους γονείς τους ή τους δασκάλους τους.
Επίσης γνωρίζουν πως δεν παίζουν φρόνιμα και γι' αυτό τα άλλα παιδάκια τα αποφεύγουν, δεν τα θέλουν στο παιχνίδι τους. Το αποτέλεσμα είναι να έχουν εύκολα ξεσπάσματα θυμού και να γίνονται αντιδραστικά ανυπάκουα. Παράλληλα, κατά βάθος δεν έχουν αυτοπεποίθηση, ούτε καλή αυτοεκτίμηση, γι' αυτό είναι πρόθυμα να κάνουν παρέα με άλλα «κακά» ή ζωηρά παιδιά, με κίνδυνο να βρεθούν κοινωνικά περιθωριοποιημένα.
Σε αυτή την περίπτωση υιοθετούν και προκλητικές, αναιδείς συμπεριφορές, λένε σε όλα «όχι», κάνουν το αντίθετο απ' ό,τι τους λένε. Τότε μιλάμε για μια νέα κατάσταση, μια νέα διαταραχή συμπεριφοράς, που αποκαλείται «Εναντιωματική-Προκλητική» και θέλει ξεχωριστή αντιμετώπιση.

Ποιά είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση;
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό από γονείς και εκπαιδευτικούς, είναι ότι το μάλωμα και οι παρατηρήσεις, οι τιμωρίες και οι κυρώσεις, οι φωνές και οι τσακωμοί με το παιδί, δεν μπορούν να βοηθήσουν και να διορθώσουν την κατάσταση, γιατί το παιδί, βάσει όσων εξηγήσαμε παραπάνω, δεν είναι σε θέση να ρυθμίσει τη συμπεριφορά του έτσι όπως του ζητάμε.
Για τη σωστή αντιμετώπιση του παιδιού απαιτείται να κατανοήσουμε ότι η ρύθμιση της συμπεριφοράς του δεν εξαρτάται καθόλου από τη θέληση του παιδιού: όσο και να προσπαθήσει, δεν μπορεί να τα καταφέρει!
Ενώ σε μικρή ηλικία το παιδί έχει κάθε καλή διάθεση να προσπαθήσει για να μας ευχαριστήσει (άσχετα αν δεν τα καταφέρνει), μεγαλώνοντας διατρέχει τον κίνδυνο να μην έχει μια υγιή κοινωνικοποίηση, να περιθωριοποιηθεί, να αποτύχει σχολικά όσο καλό μυαλό κι αν έχει, να περιοριστούν οι ευκαιρίες του για μόρφωση, να διαταραχθούν μόνιμα οι σχέσεις του με τ' αδέλφια του και γενικότερα με την οικογένεια, να αποκτήσει βλαβερές ή επικίνδυνες συνήθειες και παραβατικές συμπεριφορές.
Για να βοηθήσουμε την εξέλιξη του παιδιού και τη ρύθμιση της συμπεριφοράς του, πρέπει οπωσδήποτε να συνεργαστούμε με ειδικούς, τόσο για τη διάγνωση, όσο και για τη βοήθεια που χρειάζεται το παιδί στη συμπεριφορά και στη μάθηση.


Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2012

ΔΥΣΛΕΞΙΑ



Συμπτώματα Δυσλεξίας και Δυσαριθμησίας

ΔΥΣΛΕΞΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
  • Δεν θυμούνται εύκολα ημερομηνίες, αριθμούς τηλεφώνων, διευθύνσεις, ονόματα περιοχών, τα επαγγέλματα των γονέων ή των γνωστών τους (με την σωστή ορολογία)
  • Χρησιμοποιούν πολλά μη λεκτικά σήματα (π.χ. χειρονομίες, ύφος) αντί για λόγια.
  • Δεν μαθαίνουν εύκολα ποιήματα και κείμενα.
  • Τους αρέσει να τους διαβάζουν αλλά προτιμούν να κοιτάζουν βιβλία με εικόνες.
  • Δεv αγαπoύv τo σχoλείo και τα μαθήματα και δεv διαβάζoυv από ευχαρίστηση εξωσχoλικά βιβλία.
  • Κάvoυv πoλλή ώρα vα ετoιμάσoυv τα μαθήματά τους, και απoσπάται συχνά η πρoσoχή τoυς.
  • Μπορεί να ξεχvάvε τις εργασίες τoυς και τις υποχρεώσεις τους.
  • Δυσκολεύνται vα εκφράσoυv με σωστά λόγια τις ιδέες τoυς.
  • Δεv πρoγραμματίζoυv καλά τov χρόvo τoυς.
  • Έχουν παρόμοιες δυσκολίες και σε κάθε άλλη γλώσσα (π.χ. Αγγλικά).
  • Δυσκoλεύovται vα απoμvημovεύσoυv όρoυς, τύπoυς, ovόματα, χρovoλoγίες, ημερoμηvίες, στα μαθήματα  της Iστoρίας, Γεωγραφίας, Θρησκευτικώv, Φυσικής, κλπ.
  • Δεν θυμούνται εύκολα κανόνες, τύπους και πορίσματα στη Φυσική, Χημεία κ.λπ.
  • Μερικoί δυσλεξικoί έχουν δημιoυργικότητα και φαvτασία, και ταλέvτo σε τoμείς όπως εκείvoι τωv ηλεκτρovικώv, της τέχvης κλπ.
  • Αισθάvovται vτρoπή και απoγoήτευση για τις αδυvαμίες τoυς.
  • Απoγoητεύovται εύκoλα και παραιτoύvται.
  • Νομίζουν ότι θα κάνουν λάθος οτιδήποτε κι αν πουν.
  • Έχoυv χαμηλή αυτoεκτίμηση και αυτoπεπoίθηση.
Στηv Πρώτη Τάξη τoυ Δημoτικoύ σχολείου συvαvτoύv δυσκoλία vα μάθoυv τα γράμματα τoυ αλφαβήτoυ. Για να διαβάσουν τις συλλαβές λένε «κ + α = κα». 
  • Όσo μεγαλώvoυv ξεπερvoύv κάπως τις δυσκoλίες αλλά πάvτoτε έχoυv αδυναμίες σε σχέση με τα συvoμήλικά τους παιδιά. 
  • Στις μεγαλύτερες τάξεις διαβάζoυv με λιγότερα λάθη αλλά με πoλλά κoμπιάσματα, δισταγμό ή/και σχεδόv συλλαβιστά μερικές φoρές.
  • Όταν διαβάζουν χάνουν τη σειρά και γι΄αυτό προτιμούν να δείχνουν με το δάχτυλο.
  • Κάνουν ορθογραφικά λάθη ακόμα και σε λέξεις που έχουν διδαχτεί.  
  • Μπορεί μια λέξη να τη γράφουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στην ίδια σελίδα. 
  • Μένουν αvoρθόγραφoι ως τηv εvήλικη ζωή εκτός αν διδαχθούν με ειδική μέθοδο. 
  • Νιώθουν ανασφάλεια όταν πρέπει να γράψουν κάτι και το αποφεύγουν. 

ΔΥΣΑΡΙΘΜΗΣΙΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

  • Δυσκολεύονται να μάθουν το αναλογικό ρολόι και την ώρα, τις μονάδες μέτρησης μήκους, βάρους, κλπ., τα χρήματα, τα κλάσματα και τις Πράξεις τους, καθώς και τα ονόματα των γεωμετρικών σχημάτων και των τύπων.
  • Δυσκoλεύovται vα μάθoυv απέξω τηv πρoπαίδεια τoυ πoλλαπλασιασμoύ και προσπαθούν να βρουν τα αποτελέσματα κάνοντας προσθέσεις ή αφαιρέσεις.
  • Δυσκoλεύovται vα κάvoυv τις  πράξεις της Αριθμητικής voερά και συχνά θέλουν να χρησιμοποιούν συγκεκριμένα αντικείμενα (π.χ. δάχτυλα).
  • Κάvoυv λάθη στη λύση προβλημάτων γιατί δεv έχoυv καταλάβει καλά τα λόγια.
  • Έχουν ιδιαίτερη δυσκολία στην κατανόηση της "γλώσσας των μαθηματικών".
  • Δυσκολεύονται να μεταφέρουν τις πράξεις της καθημερινότητας που εκφράζονται με λόγια ενός προβλήματος σε αριθμητικές σχέσεις και Πράξεις με σύμβολα.
  • Κάνουν λάθη «επιπολαιότητας» στην εκτέλεση πράξεων. 
  • Ξεχvάvε τα κρατoύμεvα ή τα δίvoυv σε λάθoς ψηφίo, μπορεί να βάλoυv σε λάθoς θέση τα ψηφία στις κάθετες πράξεις ή μπορεί να κάvoυv λάθoς βήματα για vα λύσoυv μια πράξη (π.χ. στηv διαίρεση).
 

Τρίτη 25 Σεπτεμβρίου 2012

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ



Παιδική παχυσαρκία: Γιατί η Ελλάδα πρωτοπορεί;
Η παιδική παχυσαρκία έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια: σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, 1 στα 4 Ελληνόπουλα είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. Ετσι, ενώ παλαιότερα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα υποθρεψίας και έλλειψης τροφής, σήμερα η μάστιγα της νέας γενιάς είναι το αυξημένο σωματικό βάρος.
Τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας είναι πολλαπλά. Αν και πολλοί πιστεύουν ότι η παχυσαρκία έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τα γονίδια, στην πραγματικότητα η κληρονομικότητα της παχυσαρκίας έγκειται κυρίως στην κληρονόμηση του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος και των συμπεριφορών που τα συνοδεύουν, παρά του ίδιου του γενετικού υλικού. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι οι γενετικοί παράγοντες δεν παίζουν κανένα ρόλο, όμως η τόσο πρόσφατη και ραγδαία αύξηση της παχυσαρκίας δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από αλλαγή στο γενετικό κώδικα. Σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, οι παράμετροι που επηρεάζουν το σωματικό βάρος είναι οι διατροφικές συνήθειες και η φυσική δραστηριότητα. Θεωρητικά λοιπόν η λύση είναι απλή: δώστε στα παιδιά υγιεινό φαγητό και φροντίστε να κάνουν σωματική άσκηση. Είναι όμως τόσο εύκολο;
Ελεύθερος χρόνος
Η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου είναι ένα άλλο στοιχείο που σχετίζεται με την παιδική παχυσαρκία. Στην Ελλάδα, τα περισσότερα παιδιά μετά το σχολείο πηγαίνουν σε φροντιστήρια ή μελετούν για την επόμενη μέρα. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η χώρα μας είναι η πρώτη στον κόσμο στην εξωσχολική μελέτη: κατά μέσο όρο 57% των παιδιών μελετούν πάνω από 3 ώρες την ημέρα, όταν ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι μόλις 19%. Επίσης, μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου αφιερώνεται σε καθιστικές δραστηριότητες (τηλεόραση, υπολογιστής, βιντεοπαιχνίδια), αφού οι ευκαιρίες για άθληση και παιχνίδι στη γειτονιά είναι περιορισμένες λόγω μικρής διαθεσιμότητας χώρων, κόστους, αλλά και για λόγους ασφαλείας.
Το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας έχει λάβει σοβαρότατες διαστάσεις και η αιτιολογία του έχει να κάνει τόσο με την οικογένεια όσο και με το γενικότερο κοινωνικό περιβάλλον. Συνεπώς, θα πρέπει να γίνουν πολυδιάστατες και συντονισμένες αλλαγές σε όλα τα επίπεδα έτσι ώστε να εξασφαλιστεί επιτυχής αντιμετώπιση της νέας αυτής μάστιγας.
Ο ρόλος του σχολείου
Δεδομένου ότι τα παιδιά περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας τους στο σχολείο, οι συνήθειες στο σχολικό περιβάλλον αποτελούν σημαντικό κομμάτι της καθημερινής τους διατροφής. Δυστυχώς, οι διαθέσιμες επιλογές από το κυλικείο είναι στην πλειονότητά τους φτωχές, η προετοιμασία κολατσιού από το σπίτι προϋποθέτει προγραμματισμό, ενώ πολλά παιδιά ντρέπονται να πάρουν κάποιο υγιεινό σνακ, αφού οι συμμαθητές εύκολα θα σχολιάσουν δυσμενώς μια τέτοια επιλογή.

Ο ρόλος των γονέων

Οι γονείς παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της συνείδησης των παιδιών, αφού αποτελούν το πρώτο και σημαντικότερο πρότυπο προς μίμηση και είναι υπεύθυνοι για τη διαθεσιμότητα φαγητού εντός και εκτός σπιτιού.
Το πρόβλημα ξεκινά από την έλλειψη έγκυρης πληροφόρησης γύρω από την υγιεινή διατροφή. Εφόσον δεν υπάρχει ένας οργανωμένος φορέας πληροφόρησης, οι γονείς περιορίζονται σε αποσπασματικές ή ακόμη και παραπλανητικές πληροφορίες από έμμεσες πηγές, όπως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι εταιρείες τροφίμων. Επίσης τα ίδια τα παιδιά δεν εκπαιδεύονται με κάποιο συστηματικό τρόπο (π.χ. στο σχολείο) σχετικά με τις αρχές της ισορροπημένης διατροφής, ώστε να διαμορφώσουν μια προσωπική διατροφική συνείδηση.
Μια κοινωνική αλλαγή που φαίνεται να σχετίζεται με
την αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας είναι ότι οι εργαζόμενοι γονείς λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι. Αυτό έχει ως συνέπεια να δυσχεραίνεται ο οικογενειακός προγραμματισμός, γεγονός που έχει σημαντικές επιπτώσεις και στη διατροφή. Ορισμένα διατροφικά προβλήματα που δημιουργούνται εξαιτίας της έλλειψης χρόνου και δυσκολίας οικογενειακού προγραμματισμού είναι:
Λόγω πίεσης χρόνου, τα παιδιά δεν τρώνε πρωινό και έχουν ακατάστατα γεύματα γενικότερα.
Σερβίρουν μόνα τους το μεσημεριανό (επομένως δεν υπάρχει έλεγχος της ποσότητας) και η διαδικασία του γεύματος δεν γίνεται σε επίπεδο οικογένειας, αλλά ατομικά.
Καταναλώνεται συχνά φαγητό απέξω.
Τα παιδιά διαθέτουν χρήματα για την αγορά τροφίμων από την καντίνα του σχολείου ή το ψιλικατζίδικο της γειτονιάς. Εκεί τα περισσότερα τρόφιμα είναι πλούσια σε λίπος, ζάχαρη και αλάτι, συστατικά που υποβαθμίζουν την ποιότητα, όμως τα κάνουν πιο δελεαστικά για τους μικρούς καταναλωτές.
Οι γονείς λόγω της έλλειψης χρόνου υποκύπτουν συχνά στις απαιτήσεις του παιδιού ετοιμάζοντας εκ των προτέρων «ειδικό» φαγητό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η ποικιλία στη διατροφή.
Τα παιδιά μένουν πολλές ώρες μόνα στο σπίτι, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει έλεγχος της ποσότητας και του είδους τροφίμων που καταναλώνουν.
Η χρήση τροφίμων και ποτών ως μέσα ανταμοιβής, επιβράβευσης ή τιμωρίας καλλιεργεί την ιδέα ότι το φαγητό έχει τη δύναμη να προκαλεί ευχάριστα ή δυσάρεστα συναισθήματα, να ανακουφίζει ή να υποκαθιστά την ανθρώπινη παρουσία. Ετσι, τα παιδιά μαθαίνουν από μικρή ηλικία να χρησιμοποιούν το φαγητό για να καλύψουν άλλα συναισθήματα, όπως στενοχώρια, άγχος, βαρεμάρα.
Ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς
Στην ελληνική κοινωνία πολλά παιδιά περνούν αρκετό χρόνο με τον παππού και τη γιαγιά οι οποίοι, άθελά τους, συχνά συνεισφέρουν στις κακές διατροφικές συνήθειες. Μαθημένοι από την εποχή τους, όπου το αυξημένο βάρος ήταν ένδειξη υγείας, ευζωίας και υψηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου, διατηρούν ακόμα τη νοοτροπία ότι ένα παχουλό παιδί «σφύζει από υγεία». Ετσι συχνά προσφέρουν γενναίες μερίδες φαγητού και τα κακομαθαίνουν με γλυκά και σοκολάτες.