Τι είναι τα μείγματα;
Μείγματα
ονομάζονται οι ουσίες που προκύπτουν από την ανάμιξη δύο ή περισσότερων
καθαρών ουσιών. Οι καθαρές ουσίες που συνιστούν ένα μίγμα ονομάζονται συστατικά του μίγματος.
Παράδειγμα:
Το
αλατόνερο είναι ένα μίγμα που προκύπτει με την ανάμιξη νερού και
αλατιού. Τα περισσότερα υλικά που υπάρχουν γύρω μας είναι μίγματα. τα
μίγματα διατηρούν τις ιδιότητες των συστατικών τους. Για παράδειγμα, το
αλατόνερο είναι αλμυρό όπως και το αλάτι. Μίγματα υπάρχουν και στις
τρεις φυσικές καταστάσεις των σωμάτων: στερεή, υγρή και αέρια.
Ποια μίγματα ονομάζονται ομογενή και ποια ετερογενή;
Ομογενή ονομάζονται τα μίγμα στα οποία δεν μπορούμε να διακρίνουμε τα συστατικά τους ούτε και με μικροσκόπιο. Τα ομογενή μίγματα ονομάζονται και διαλύματα.
Παράδειγμα:
Ένα
ομογενές μίγμα είναι το αλατόνερο. Αν διαλύσουμε ένα κουταλάκι αλάτι σε
ένα ποτήρι με νερό, στο μίγμα που προκύπτει δεν μπορούμε να διακρίνουμε
τους κόκκους αλατιού ούτε ακόμη και με μικροσκόπιο.
Ετερογενή ονομάζονται τα μίγματα στα οποία μπορούμε να διακρίνουμε τα συστατικά τους με γυμνό μάτι ή με μικροσκόπιο.
Παράδειγμα:
Το
λαδόξιδο που χρησιμοποιούμε στη σαλάτα είναι ετερογενές μίγμα, καθώς
μπορούμε να ξεχωρίσουμε ακόμη και με γυμνό μάτι το ξίδι από το λάδι.
Προσοχή!
Κάποια
μίγματα, όπως το αίμα, που με γυμνό μάτι μάς φαίνονται ομογενή, στην
πραγματικότητα είναι ετερογενή. Μπορούμε να το διαπιστώσουμε, αν τα
παρατηρήσουμε μέσα από μικροσκόπιο. Για παράδειγμα, αν κοιτάξουμε το
αίμα μέσα από το μικροσκόπιο θα δούμε πως περιέχει πλάσμα, ερυθρά και
λευκά αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια κ.ά.
Διαχωρισμός μιγμάτων
Τα συστατικά των μιγμάτων μπορούν να διαχωριστούν με διάφορες μεθόδους. Μια από τις μεθόδους αυτές είναι η διαλογή.
Στη διαλογή ο διαχωρισμός γίνεται με το χέρι. Η μέθοδος αυτή
χρησιμοποιείται για μίγματα των οποίων τα συστατικά είναι στερεά. Με
αυτόν τον τρόπο για παράδειγμα, η μαμά και ο μπαμπάς όταν μαγειρεύουν
ξεχωρίζουν τα πετραδάκια από τις φακές πριν τις βράσουν.
Ανακύκλωση: ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διαλογής
Στα
σκουπίδια που πετάμε καθημερινά περιέχονται μερικά υλικά που μπορούν να
ξαναχρησιμοποιηθούν μετά από κατάλληλη επεξεργασία. Για να μπορέσουμε
όμως να τα αξιοποιήσουμε πρέπει προηγουμένως να τα διαχωρίσουμε από τα
υπόλοιπα συστατικά των σκουπιδιών. Σύμφωνα με τα όσα είπαμε πιο πάνω, τα
σκουπίδια είναι ετερογενές μίγμα. Ένας πρώτος διαχωρισμός μπορεί να
γίνει από εμάς τους ίδιους στο σπίτι μας. Με τη μέθοδο της διαλογής
ξεχωρίζουμε τα αντικείμενα που είναι κατασκευασμένα από γυαλί, χαρτί,
πλαστικό ή αλουμίνιο και τα τοποθετούμε στους αντίστοιχους κάδους
ανακύκλωσης που υπάρχουν στη γειτονιά μας. Τα σκουπίδια καταλήγουμε με
τα απορριμματοφόρα σε κέντρα επεξεργασίας απορριμμάτων, όπου εκεί
γίνεται ο διαχωρισμός των χρήσιμων συστατικών με μηχανικά μέσα.
Τι είναι τα διαλύματα;
Διαλύματα ονομάζονται τα ομογενή μίγματα. Το συστατικό του διαλύματος που περιέχεται σε μεγαλύτερη ποσότητα ονομάζεται διαλύτης.
Όταν ένα μόνο από τα συστατικά του διαλύματος είναι υγρό, τότε αυτό
θεωρείται διαλύτης ανεξάρτητα από την ποσότητά του. Όλα τα άλλα
συστατικά του διαλύματος ονομάζονται διαλυμένες ουσίες.
Παράδειγμα:
Στο αλατόνερο διαλύτης είναι το νερό και διαλυμένη ουσία το αλάτι.
Πότε ένα διάλυμα ονομάζεται κορεσμένο;
Σε καθορισμένη ποσότητα διαλύτη ορισμένης θερμοκρασίας μπορεί να διαλυθεί συγκεκριμένη ποσότητα μιας ουσίας. Το διάλυμα που περιέχει τη μέγιστη ποσότητα διαλυμένης ουσίας που μπορεί να διαλυθεί ονομάζεται κορεσμένο.
Αν σε ένα κορεσμένο διάλυμα προσθέσουμε επιπλέον (στερεή) ουσία, αυτή
δε διαλύεται και συγκεντρώνεται στον πυθμένα του δοχείου που περιέχει το
διάλυμα, δημιουργώντας αυτό που ονομάζουμε ίζημα.
Παράδειγμα:
Αν στο τσάι προσθέτουμε συνεχώς ζάχαρη ανακατεύοντας με ένα κουταλάκι,
θα παρατηρήσουμε ότι από ένα σημείο και μετά η ζάχαρη δεν διαλύεται,
αλλά κατακάθεται στον πυθμένα της κούπας. Το κατακάθι αυτό ονομάζεται
ίζημα.
Ο πιο συνηθισμένος διαλύτης
Ο πιο συνηθισμένος διαλύτης είναι το νερό, γι' αυτό και ονομάζεται παγκόσμιος διαλύτης.
Στο νερό μπορούν να διαλυθούν πολλές ουσίες, στερεές, υγρές και αέριες.
Τα διαλύματα στα οποία ο διαλύτης είναι το νερό ονομάζονται υδατικά.
Η ικανότητα του νερού να διαλύει πολλές ουσίες οφείλεται στον τρόπο
σύνδεσης των ατόμων στο μόριο του
