Κάστρο του Πλαταμώνα

Το Κάστρο του Πλαταμώνα, είναι κάστρο - πόλη της μεσοβυζαντινής περιόδου, (10ος μ.Χ αιώνας) και είναι κτισμένο νοτιανατολικά του Ολύμπου, σε θέση στρατηγική που ελέγχει τον δρόμο Μακεδονίας - Θεσσαλίας - Νότιας Ελλάδας. Ο Πύργος του, που δεσπόζει πάνω στην εθνικό οδό, είναι ένα επιβλητικό μεσαιωνικό φρούριο. Το τοπωνύμιο Πλαταμώνας αναφέρεται για πρώτη φορά το 1198 σε χρυσόβουλο του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού Α΄. Μετά την Δ' Σταυροφορία 1204 ο Πλαταμώνας κατακτήθηκε από τον Βονιφάτιο Μομφερατικό και παραχωρήθηκε στον ιππότη Ρολάνδο Πίσκια, ο οποίος και έχτισε κάστρο στη θέση των αρχαίων ερειπίων. Το κάστρο αυτό καταλήφθηκε το 1218 από τον δεσπότη της Ηπείρου Θεόδωρο Άγγελο και μετά τη μάχη της Πελαγονίας (1259) από τον αυτοκράτορα της Νικαίας Μιχαήλ Η΄ τον Παλαιολόγο. Γύρω στα 1385 έπεσε στα χέρια του Τούρκων, οι οποίο το διατήρησαν σε καλή κατάσταση, δεδομένου ότι χρησίμευε ως βάση των επιχειρήσεων τους εναντίον των ανταρτών του γειτονικού Ολύμπου.

Χαρακτηριστικά

Σε μικρή απόσταση από την κωμόπολη του Πλαταμώνα και στους νοτιοανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου, σώζονται τα ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου. Σ' αυτό συναντάμε τα 3 βασικά χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών φρουρίων: τον πρώτο περίβολο, τον δεύτερο περίβολο που αποτελεί και την ακρόπολη και τον κεντρικό πύργο. Ο εξωτερικός τοίχος του κάστρου έχει σχήμα πολυγωνικό. Ενισχύεται από τρεις περίβολους και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Ο εξωτερικός περίβολος είναι ευρύχωρος και η είσοδός του βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά. Στην ίδια πλευρά διακρίνεται και ερειπωμένο προτείχισμα. Τό ύψος των τειχών φτάνει δεξιά από την είσοδο τα 9,5μ. και αριστερά τα 7,5μ., ενώ το πάχος κυμαίνεται μεταξύ 1,2 και 2μ. Στην βορειανατολική πλευρά υψώνεται ο μεγαλοπρεπής κεντρικό πύργος του αμυντικού συγκροτήματος με σχήμα οκταγωνικό, ύψος 16μ. και πάχος 2μ. του οποίου η είσοδος βρισκόταν, για λόγους ασφαλείας, σε ύψος 2μ από την επιφάνεια του εδάφους. Πάνω από τις δύο πύλες υπήρχε επιπλέον πύργος, σήμερα κατεστραμένος. Στο χώρο του κάστρου διατηρείται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής (η μόνη από τις 5 που υπήρχαν εκεί παλαιότερα) η οποία κατά την τουρκοκρατία είχε μετατραπεί σε τζαμί.

Χρήσεις του Κάστρου ανά τους ιστορικούς χρόνους

 Το Κάστρο ήταν χτισμένο στη θέση της αρχαίας Ηράκλειας (ή Ηράκλειο). "Πρώτη πόλις Μακεδονίαν Ηράκλειον" γράφει ο Σκύλας το 360 π. Χ. Κτίστηκε από Λομβαρδούς Σταυροφόρους το 1204 και εξυπηρετούσε τον έλεγχο του περάσματος από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία. Μετά την κατάληψή του από τους Βυζαντινούς, το 14ο αιώνα το κατέλαβαν οι Τούρκοι. Το 1770 καταλήφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα από τους Έλληνες, όπως και το 1825 και 1878. Βομβαρδίστηκε από τον πλοίαρχο Σαχτούρη το 1897 και από τότε εγκαταλείφθηκε από τους Τούρκους. Στις 15-16 Απριλίου 1941 στην περιοχή του Πλαταμώνα συγκρούστηκε ένα νεοζηλανδικό τάγμα με γερμανικά τμήματα και η μάχη έληξε με υποχώρηση των Νεοζηλανδών.