Πολλαπλές νοημοσύνες! Ποια διαθέτει το παιδί σας;

Ο Dr. Howard Gardner, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Harvard των ΗΠΑ) τη δεκαετία του 1980, δημοσίευσε το βιβλίο του Frames of Mind, στο οποίο απέρριπτε τη θεωρία του ενός δείκτη νοημοσύνης και παρουσίασε μια επαναστατική θεωρία: δεν έχουμε απλώς ένα είδος νοημοσύνης, το οποίο είναι το ίδιο για κάθε άνθρωπο, αλλά οχτώ διαφορετικά, το καθένα από τα οποία πηγάζει από διαφορετικό κομμάτι του εγκεφάλου.

Και ενώ όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν και τα οχτώ αυτά είδη νοημοσύνης, λόγω των γενετικών τους καταβολών και των διαφορετικών περιβαλλοντικών επιδράσεων δεν είναι όλα το ίδιο ανε-πτυγμένα. Επιπλέον δεν υπάρχουν ούτε δύο άνθρωποι στον κόσμο που να έχουν την ίδια νοημοσύνη, ακόμη και αν αυτοί είναι δίδυμοι. Και αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνει τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου και κάθε παιδιού.

Τι εννοούμε όμως όταν λέμε νοημοσύνη; Ένας γενικός ορισμός είναι «η ικανότητα να μαθαίνουμε, να καταλαβαίνουμε ή να διαχειριζόμαστε νέες ή δύσκολες καταστάσεις, καθώς επίσης και η ικανότητα να χρησιμοποιούμε τη λογική».

Μερικές φορές οι άνθρωποι μπερδεύουν τη νοημοσύνη -ή ευφυία- με την απόκτηση γνώσεων, όμως οι δύο έννοιες δεν είναι ταυτόσημες. Ο Dr. Gardner πιστεύει ότι η νοημοσύνη είναι:

• Μια ομάδα ικανοτήτων που βοηθά το άτομο να λύνει διάφορα προβλήματα της ζωής.

• Η δυνατότητα να μαζέψει τις κατάλληλες πληροφορίες και νέα γνώση ώστε να βρει λύση σε προβλήματα.

Οι 8 νοημοσύνες και το παιδί!

1. Λεκτική νοημοσύνη: Η ικανότητα να χρησιμοποιεί κανείς τη γλώσσα για να εκφράσει αυτό που έχει στο μυαλό του. Το παιδί που έχει ανεπτυγμένη λεκτική νοημοσύνη μιλάει με ολοκληρωμένες προτάσεις από πολύ μικρή ηλικία. Προφέρει δύσκολες λέξεις χωρίς να κάνει λάθη, και χρησιμοποιεί σωστά τα γένη και τον ενικό ή τον πληθυντικό αριθμό.
Τα παιδιά με λεκτική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από τον προφορικό και γραπτό λόγο. Τους αρέσει να συζητούν, να εξηγούν, να γράφουν, να πείθουν και να εκφράζουν τις ιδέες τους.

2. Αριθμητική/ λογική νοημοσύνη: Η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς τις βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν ένα σύστημα που βασίζεται σε αιτία και αποτέλεσμα, όπως συμβαίνει με τους επιστήμονες. Επίσης, είναι η ικανότητα να χειρίζεται κανείς του αριθμούς και τις πράξεις, όπως οι μαθηματικοί.
Τα παιδιά με μαθηματική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από τους αριθμούς, τη λογική σκέψη, και τη λύση προβλημάτων. Τους αρέσει να μετράνε, να υπολογίζουν και να οργανώνουν πληροφορίες. Ξέρουν από μικράνα μετρούν ως το 1000, μπορούν να κάνουν απλή πρόσθεση και αφαίρεση ως το 10 με το νου του και λύνουν απλά μαθηματικά προβλήματα.

3. Σωματική/κιναισθητική νοημοσύνη: Η ικανότητα να χρησιμοποιεί κανείς ολόκληρο το σώμα του ή μέρη του (χέρια, πόδια, δάχτυλα) για να παρουσιάσει ένα θέαμα, ή να φτιάξει κάτι.
Τα παιδιά που έχουν ανεπτυγμένη τη σωματική/κιναισθητική νοημοσύνη χαρακτηρίζονται από ευλυγισία και την ικανότητά να εκτελούν με ευκολία, άνεση και ακρίβεια κάθε άσκηση. Μπορούν να χειριστούν αντικείμενα με ευκολία και να εκφράσουν τις ιδέες τους μέσα από την κίνηση καθώς και να φτιάχνουν με τα χέρια τους κατασκευές(μοντέλα αεροπλάνων, κοσμήματα, πηλό, μακέτες).

4. Χωρική νοημοσύνη: Η ικανότητα να μπορεί κανείς να αναπαραστήσει το χώρο στο μυαλό του.
Τα παιδιά που έχουν αναπτυγμένο αυτό το είδος της νοημοσύνης έχουν ιδιαίτερη άνεση να αντι-λαμβάνονται το χώρο και τις χωροταξικές σχέσεις (πχ μαθαίνουν να βρίσκουν εύκολα το δρόμο τους όπως οι καπετάνιοι). Μαθαίνουν καλύτερα οπτικά και τους αρέσει να σκέφτονται με εικόνες, αλλά και να δημιουργούν εικόνες.

5. Μουσική/ρυθμική νοημοσύνη: η ικανότητα να μπορεί κανείς να σκεφτεί με τη μουσική και το ρυθμό, να ακούει και να αναγνωρίζει μουσικά μοτίβα και να παίζει μουσική.Τα παιδιά με μουσική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από ήχους και ακούγοντας τραγούδια, ρυθμούς, μοτίβα, έμμετρες ιστορίες.

6. Διαπροσωπική ή κοινωνική νοημοσύνη: Η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς τους άλλους: τον χαρακτήρα τους, τα κίνητρα τους, τους φόβους τους, τις επιθυμίες και τη διάθεσή τους. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ιδιότητα για όποιον έχει αντικείμενο εργασίας τους ανθρώπους (πολιτικούς, δασκάλους, γιατρούς και πωλητές).

Ένα τέτοιο παιδί καταλαβαίνει πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να ζητήσει κάτι, κι εξίσου εύκο-λα καταλαβαίνει πότε οι συνθήκες δεν είναι κατάλληλες, ή ξέρει πώς θα πρέπει να κολακέψει κάποιον για να πετύχει κάτι. Η τακτική του είναι αποτελεσματική όχι μόνο στην οικογένειά του, αλλά και με άλλους ενήλικες και τους συμμαθητές του.Τα παιδιά με κοινωνική νοημοσύνη μα-θαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με άλλους, συζητήσεις, συνεργατική εργασία και κοινωνικές δραστηριότητες.

7. Ενδοπροσωπική νοημοσύνη: Η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς τον εαυτό του. Δηλαδή, να ξέρει «ποιος είναι», ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, τι θέλει και τι μπορεί να κάνει, πώς αντιδρά σε πρόσωπα και πράγματα, τι πρέπει να αποφεύγει και προς τα που να κα-τευθύνεται.
Ένα τέτοιο παιδίέχει ξεκάθαρες προτιμήσεις και αποφεύγει συγκεκριμένα πράγματα. Έχει πάντα κάποιο ξεκάθαρο λόγο για τα «θέλω» και τα «δε θέλω» του.

8. Νατουραλιστική νοημοσύνη: Η ικανότητα να ξεχωρίζει κανείς τα διάφορα ζωντανά όντα (φυ-τά, ζώα) και να έχει ευαισθησία σε άλλα στοιχεία του φυσικού κόσμου. Οι βοτανολόγοι, οι γεω-λόγοι και οι σεφ χρειάζονται αυτή την ικανότητα.

Εάν ένα μικρό παιδί μπορεί και αναγνωρίζει και κατονομάζει δεκάδες μάρκες αυτοκινήτων, τα ζώα και τα φυτά που βρίσκονται στα βιβλία του, να γνωρίζει τις ράτσες σκύλων καθώς και να α-ναγνωρίζει ζωντανά αλλά και άψυχα αντικείμενα τότε έχει ανεπτυγμένο αυτό το είδος της νοη-μοσύνης.

Τα παιδιά με νατουραλιστική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση με τη φύση και το περιβάλλον, όπως με εκδρομές στη φύση, με εργασίες που σχετίζονται με την πα-ρακολούθηση φυσικών φαινομένων (πχ καλλιέργεια φακής σε κεσέ από γιαούρτι), πειράματα στη φύση και φροντίδα φυτών και ζώων.

Συμπέρασμα; Δεν υπάρχει μόνον ένα αλλά πολλά είδη νοημοσύνης και κάθε παιδί έχει αναπτυγμένα περισσότερα από ένα από τα είδη αυτά. Και όπως δεν μπορούμε να βρούμε δύο ανθρώπους με πανομοιότυπα δακτυλικά αποτυπώματα, έτσι δεν μπορούμε να βρούμε και δύο παιδιά με τον ίδιο συνδυασμό απ' αυτά τα είδη νοημοσύνης!